Yiyeceklerin dokusu, kokusu yahut geçmişte yaşanan olumsuz tecrübeler nedeniyle ARFID gelişebileceğini söz eden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Sebzeler, etler yahut taneli yiyecekler sıklıkla reddedilenler ortasında bulunur. Bu reddetme davranışının altında yatan nedenlere incelediğimizde ise daha çok duyusal hassasiyetler, yiyeceklerle ilgili travmatik tecrübeler yahut yemeğe karşı genel bir korku olduğunu görmekteyiz.” dedi. Hem çocukluk hem de yetişkinlik periyodunda görülebilen ARFID’in, yetersiz beslenmeye, kilo kaybına ve toplumsal fonksiyonellikte bozulmalara yol açabileceğine dikkat çeken Beyaz, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk ve otizm üzere rahatsızlıklarla birlikte görülebileceğini aktardı.
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, Yeme Bozuklukları Farkındalık Haftası kapsamında bir çeşit yeme bozukluğu olan ARFID hakkında bilgi verdi.
ARFID’in nedeni kilo derdi değil…
Tıkanma Bozukluğu olarak da isimlendirilen ARFID’in bireylerin belli yiyeceklere karşı ağır bir reddetme yahut kısıtlama davranışı sergilediği ve DSM-5’te tanımlanan bir yeme bozukluğu çeşidi olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza üzere öteki yeme bozukluklarından temel farkını, ARFID’de kilo alma korkusu, vücut imajı tasası yahut zayıflama dileği üzere motivasyonların bulunmaması olarak tabir edebiliriz.” dedi.
ARFID problemini yaşayan bireylerin, yiyeceklerin dokusu, kokusu, rengi yahut geçmişte yaşadıkları olumsuz tecrübeler (boğulma, kusma gibi) nedeniyle yemekten kaçındıklarını aktaran Beyaz, bu durumun, yetersiz beslenme, kilo kaybı ve toplumsal fonksiyonellikte bozulmalara yol açabileceğini söyledi.
Hem çocukluk hem de yetişkinlik devrinde görülebilir
ARFID sıkıntısını yaşayan bireylerin ekseriyetle pürüzlü, yapışkan, sulu üzere makul dokudaki, renkteki yahut kokudaki yiyecekleri reddetme eğiliminde olduklarına dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Sebzeler, etler yahut taneli yiyecekler sıklıkla reddedilenler ortasında bulunur. Bu reddetme davranışının altında yatan nedenlere incelediğimizde ise daha çok duyusal hassasiyetler, yiyeceklerle ilgili travmatik tecrübeler yahut yemeğe karşı genel bir tasa olduğunu görmekteyiz.” dedi.
Ayrıca, otizm spektrum bozukluğu üzere nörogelişimsel durumların da ARFID’in ortaya çıkmasında rol oynayabildiğini vurgulayan Beyaz, “ARFID hem çocukluk hem de yetişkinlik devrinde görülebilir. Bununla birlikte çocuklukta başlayan bu sorun, tedavi edilmediğinde yetişkinliğe kadar devam edebilir. Çocuklarda yaygın olarak görülebilir, bilhassa katı besinlere geçiş sürecinde besbelli hale gelebilir. Yetişkinlerde ise ekseriyetle çocukluktan gelen bir geçmişe sahiptir ve toplumsal ömrü, bağlantıları ve fizikî sıhhati olumsuz etkileyebilir.” formunda konuştu.
Farklı psikiyatrik rahatsızlıklar ARFID’e eşlik edebilir…
ARFID ile birlikte görülebilen öteki psikiyatrik rahatsızlıklara değinen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, şunları söyledi:
“ARFID problemini yaşayan bireylerde sıklıkla anksiyeteye yönelik meseleler, bilhassa de toplumsal manada anksiyete ve obsesif-kompulsif bozukluklar (OKB) görülebiliyor. Ayrıyeten, otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve depresyon üzere rahatsızlıklar da ARFID’e tesir edebilen öteki ruhsal meseleler olabilir. Bu rahatsızlıklar, ARFID ile görülen örüntülerin şiddetini artırabilir ve tedavi sürecini karmaşık hale getirebilir.”
ARFID’in erken teşhisi için çocuk dikkatle takip edilmeli…
ARFID’in erken teşhisi için ebeveynler, öğretmenler ve sıhhat çalışanlarının dikkatli takibinin kıymetli olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Bu durum kimi belirtilerle kendini gösterebilir. Çocuk makul yiyecekleri daima reddedebilir ve bu durum büyüme gelişimini etkileyebilir. Yemek saatlerinde çok telaş, ağlama yahut öfke nöbetleri gösterebilir. Yetersiz beslenmeye bağlı kilo kaybı, yorgunluk yahut konsantrasyon zahmeti yaşayabilir. Toplumsal ortamlarda yemek yemekten kaçınabilir.” dedi.
Erken müdahale için bir psikolog, beslenme uzmanı veya bir psikiyatristten dayanak alınmasını öneren Beyaz, tedavide, duyusal maruz bırakma terapisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve aile temelli yaklaşımların yarar verebileceğini aktardı
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı