Oruç tutan diyabet hastalarının dikkat etmesi gerekenler
Diyabet hastaları oruç tutabilir mi? Oruç tutan diyabet hastalarının nelere dikkat etmesi gerekir? Diyabet hastalarının oruç tutması durumunda karşılaşabileceği durumları Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Seda Turgut anlattı.
Ramazan ayında oruç tutmak, diyabetli bireyler için özel dikkat ve planlama gerektirir. Oruç müddetince uzun periyodik açlık, beslenme saatlerindeki değişiklikler ve uyku sisteminin bozulması, bedenin sirkadiyen ritmini etkileyebilir. Diyabetli bireylerde bu değişimler gerilim hormonlarının artmasına yol açarak kan şekerinde dalgalanmalara neden olabilir. Bu durum, hiperglisemi, diyabetik ketoasidoz, dehidratasyon ve tromboz üzere önemli komplikasyon risklerini artırırken, oruç tutan bireylerde evvelki periyoda kıyasla daha sık ve ağır hipoglisemi atakları görülme mümkünlüğü da yükselir. Bu nedenle, oruç tutmayı düşünen diyabetli bireylerin, aktüel kılavuzlar ışığında tabipleriyle birlikte sıhhat durumlarını değerlendirmeleri ve oruç tutmaya başlamadan 1-2 ay evvel uygun bir planlama yapmaları hayati kıymet taşır.
Ramazan’da Diyabet İdaresi İçin Teklifler:
1. Tabip Denetimi ve Risk Değerlendirmesi:
Oruç tutmayı planlayan diyabet hastaları, ramazan öncesinde kesinlikle doktor denetiminden geçmelidir. Tabip, hastanın diyabet tipini, kullandığı ilaçları, kan şekeri denetim seviyesini, mevcut diyabetik komplikasyonlarını, ek hastalıklarını ve genel sıhhat durumunu kıymetlendirerek oruç tutmanın hasta için inançlı olup olmadığını belirleyecektir.
2. Beslenme Tertibi:
- Sahur: Sahur öğünü muhakkak atlanmamalıdır. Protein içeriği yüksek, tok tutucu besinler tercih edilmelidir. Çok yağlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- İftar: Oruç hafif bir besin ile açıldıktan sonra zerzevat yemekleri, salata, ızgara et yahut tavuk üzere istikrarlı besinler tercih edilmelidir. Kalori ve sıvı alımı istikrarına dikkat edilmelidir.
İftar ile sahur ortasında kâfi ölçüde su içmeye ihtimam gösterilmelidir. Günde en az 1,5-2 litre su tüketimi önerilir. Kafeinli içecekler (çay, kahve) bedenden su kaybını artıracağından çok tüketilmemelidir.
3. İlaç Düzenlemesi:
Oruç tutarken ilaç dozlarının nasıl ayarlanacağı konusunda tabiple kesinlikle görüşülmelidir. İlaçların dozları ve alım saatleri, oruç mühletine nazaran yine düzenlenmelidir. Örneğin, günde üç defa alınan ilaçlar, doktor önerisiyle günde iki kere alınacak biçimde ayarlanabilir.
4. Kan Şekeri Takibi:
Oruç sırasında nizamlı kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Kan şekeri ölçümü orucu bozmaz ve hipoglisemi yahut hiperglisemi durumlarında orucun sonlandırılması gerekebilir. Özellikle sahur öncesi, gün ortası, iftardan çabucak evvel ve iftardan 2 saat sonra kan şekeri ölçülmü yapılabilir.
5. Fizikî Aktivite:
Ramazan ayında fizikî aktivite yaparken zamanlamaya ve şiddetine dikkat edilmelidir. Oruç tutarken yapılan antrenman, hipoglisemi riskini artırabilir. Bu nedenle, hafif tempolu yürüyüşler iftardan sonra tercih edilmelidir. Ağır idmanlardan kaçınılmalıdır.
6. Hipoglisemi ve Hiperglisemi Belirtileri:
- Hipoglisemi Belirtileri: Titreme, terleme, karıncalanma hissi, çarpıntı, karın yahut baş ağrısı, görmede bulanıklık, konuşma zorluğu.
- Hiperglisemi Belirtileri: Ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, baş ağrısı, çok yorgunluk.
Bu belirtiler ortaya çıktığında kan şekeri ölçülmelidir. Kan şekeri 300 mg/dL) yahut diyabetik ketoasidoz belirtileri (ağız kuruluğu, keton kokulu nefes, derin-soluk alma, şuur bulanıklığı) ortaya çıkarsa ivedilikle tıbbi yardım alarak orucun sonlandırılması gerekir.
7. Oruç Tutması Sakıncalı Olan Diyabetliler:
Bazı diyabetli bireyler yüksek riskli kabul edilir ve önemli hayati riskler nedeniyle oruç tutmaları önerilmez:
- Tip 1 diyabetliler
- Sık hipoglisemi yaşayan yahut hipoglisemi farkındalığı azalmış bireyler
- Kan şekeri denetimi bozuk olanlar
- İleri yaşta, yalnız yaşayan ve ek hastalıkları olan diyabetliler
- Ciddi böbrek yetmezliği yahut diyaliz hastaları
- Hamile diyabet hastaları
- Yakın vakitte diyabetik koma, hipoglisemi yahut hiperglisemi nedeniyle hastaneye yatmış bireyler
- İleri derecede kalp, damar hastalığı yahut inme hikayesi olanlar
- Ağır fizikî işte çalışan diyabetliler
Diyabetli bireylerin ramazan ayında sıhhatlerini koruyarak oruç tutabilmeleri için doktor denetimi, beslenme sistemi, ilaç ayarlamaları ve kan şekeri takibi büyük ehemmiyet taşır. Sıhhatinizi riske atmadan şuurlu bir biçimde hareket etmek bu süreçte en yanlışsız yaklaşım olacaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı