Enerji kesimi net sıfır amaçlarını erteliyor
- Enerji önderleri, artan maliyetler ve yatırım zorlukları nedeniyle net sıfır maksatlarını erteliyor
- Bain & Company anketine nazaran, son yıllarda rekor seviyede gerçekleştirilen pak güç yatırımlarına karşın finansal kısıtlamalar, hissedarların çekimserliği ve siyaset meçhullüğü net sıfır amacının önüne ana maniler olarak öne çıkıyor.
- Enerji dalındaki yöneticilerin yüzde 44’lük kısmı dünyanın net sıfır emisyon maksatlarına 2070 yahut sonrasında ulaşacağını öngörüyor.
İstanbul – 12 Mart 2025 – Geçtiğimiz yıl şirketlerin global pak güç yatırımları rekor düzeylere ulaşmasına karşın, güç dönüşümünü gerçekleştirmekle vazifeli şirketlerin başkanları, dünyanın net sıfır karbon emisyonuna ulaşma sürecine dair daha az optimist senaryolar çiziyorlar. Bain & Company’nin yayımladığı global 2025 Güç ve Doğal Kaynaklar Yöneticileri Anketi’ne göre, bölüm yöneticileri net sıfır gayesine ulaşılmasının daha evvel yapılan kestirimlere nazaran daha uzun süreceğini düşünüyor.
Bain’in, petrol ve gaz, elektrik, kimya, madencilik ve tarım üzere bölümlerden 700’den fazla yöneticiyi kapsayan yıllık anketi, güç dönüşümüne dair zorluklar ve fırsatlar konusunda dal başkanlarının nabzını tutuyor. Anket ayrıyeten, yöneticilerin bu yatırımları öbür iş öncelikleriyle nasıl dengelediklerine dair değerli ipuçları veriyor.
Enerji bölümündeki yöneticilerin yüzde 44’lük kısmı, dünyanın net sıfır emisyon amaçlarına 2070 yahut sonrasında ulaşacağını öngörüyor. Bu oran, 2024’te birebir görüşü paylaşanların oranı olan %31’den besbelli halde daha yüksek. Buna karşılık, 2050 yılına kadar dünyanın net sıfır amacına ulaşılacağını düşünenlerin oranı ise %32’ye geriledi. Evvelki anketlerde bu oran %40 ile %50 ortasında değişiyordu. Fosil yakıtlar ile ilgili yöneticilerin varsayımlarına gelince; petrol ve gaz şirketlerinin yöneticileri, global petrol talebinin tepe noktasına 2038’de ulaşmasını bekliyor. Bu da dal önderlerinin, klâsik güç kaynaklarının uzun vadede güç talebini karşılamada kritik bir rol oynayacağını düşündüğünü gösteriyor.
Finansal maniler güç dönüşümünü zorlaştırıyor
“Enerji dönüşümü, giderek artan güç talebini karşılarken tıpkı vakitte karbonsuzlaşmayı sağlama gayreti olarak görülmeli” diyen Bain & Company İstanbul Ofisi Ortağı ve Yönetim Kurulu Lideri Volkan Kara, anket bulguları hakkında şu değerlendirmede bulundu: “Enerji bölümü başkanları, manalı bir karbonsuzlaşmanın ufukta olduğu konusunda optimist, lakin bunun başlangıçta iddia ettiklerinden daha uzun süreceğini düşünüyor. Kesim, büyük bir yenilik ve dönüşüm sürecinden geçiyor. Yöneticilerin gündemleri her zamankinden daha ağır. Önceliklerine odaklanmayı başaranlar, güç kesiminin bir sonraki devrine taraf verecek. Türkiye için karbonsuzlaşma, tıpkı vakitte güç kaynaklarının yerelleştirilmesi manasına geliyor ve dönüşümü hızlandırmak için uygun bir ortam mevcut.”
Ankete nazaran çevresel, toplumsal ve yönetişim (ESG) odaklı yatırımlara yönelik istek ve coşku, yerini yatırım getirisini (ROI) önceliklendiren daha temkinli bir yaklaşıma bırakıyor. Daralan bütçeler, kısıtlı bilançolar ve süratle yükselen sermaye maliyetleri, şirketleri yatırım kararlarında güç seçimler yapmaya zorluyor.
Sektör önderleri, düşük karbonlu büyüme stratejilerinin önündeki en büyük mahzurun, müşterilerin daha yüksek fiyatları kabul etmeye istekli olmaması nedeniyle kâfi yatırım getirisi sağlayamamak olduğunu belirtiyor. Ayrıyeten, hissedar dayanağının eksikliği de bu yıl daha büyük bir sorun olarak öne çıkıyor. Başka kıymetli mahzurlar ortasında devlet siyasetleri ve düzenlemeler ile nakit yahut sermaye eksikliği bulunuyor.
Enerji kesiminde proje maliyetleri artıyor
Ankete katılan yöneticilerin dörtte üçünden fazlası, geçtiğimiz 12 ayda projelerinin sermaye maliyetlerinin en az bir ölçü arttığını belirtiyor. Her 10 yöneticiden biri ise maliyetlerin %20’den fazla yükseldiğini söylüyor. Şirketler, projeleri daha verimli bir biçimde yönetebilmek için sermaye tahsislerini uygunlaştırmayı, projeleri daha sıkı kapsamda planlamayı ve mühendislik süreçlerini optimize etmeyi planlıyor. Yaklaşık yarısı, proje süreçlerini düzgünleştirmek için yapay zekâ üzere teknolojileri devreye sokmayı hedefliyor.
Enerji bölümü yapay zeka tabanlı teknolojilere açık
Net sıfır gayelerine ulaşma konusundaki optimistlik azalırken, yöneticiler muhakkak yeni teknolojiler için iş potansiyeli konusunda giderek daha olumlu düşünüyor. Yapay zekâ ve dijital araçlara yönelik optimistlik büyük bir sıçrama yaptı; yöneticilerin %72’si, bu teknolojilerin önümüzdeki 5 ila 10 yıl içinde güçlü bir iş potansiyeli sunduğuna inanıyor. Son yıllarda büyük teknoloji yatırımlarını ertelemek mümkün olsa da, yöneticiler artık bunun sürdürülebilir olmadığını fark ediyor. Birçok şirket, iş süreçlerinde teknoloji odaklı iyileştirmeler planlıyor. Bunların başında ise ERP sistemlerinin modernizasyonu geliyor. Yöneticilerin %60’tan fazlası, önümüzdeki üç yıl içinde ERP sistemlerini yenilemeyi planlıyor.
Bain & Company Türkiye Yönetici Ortağı Onur Candar, ‘Yöneticilerin gündeminde iki kıymetli bahis var: yüksek finansman maliyetini yönetmek ve yapay zeka ile dönüşümü sağlamak,’ dedi. “Üretken yapay zeka, güç dönüşümünde kritik bir araç olarak öne çıkıyor. Yöneticilerin %70’inden fazlası yapay zekanın iş dünyasındaki potansiyeline inanıyor. Güç altyapısının modernizasyonunda üretken yapay zekadan faydalanmak, daha sürdürülebilir ve güçlü bir güç ekosistemine geçişi hızlandırabilir.”
Yöneticiler, güç depolama (%47), yenilenebilir güç (%45), döngüsel iktisat (%39) ve karbon yakalama, kullanma ve depolama (%43) üzere alanlarda yapay zeka kullanımı potansiyelinin arttığını düşünüyor.
Gelecek konusunda elektrik şirketleri temkinli iyimser
Bain & Company, bilgi merkezlerinin global yıllık güç tüketiminin 2027’ye kadar iki kattan fazla artabileceğini ve global güç arzının %2,6’sını tüketeceğini öngörüyor. Bu durumun, yeni güç üretim kaynaklarına 2 trilyon dolarlık ek yatırım gerektireceği iddia ediliyor. Anketten çıkan sonuçlara nazaran göre elektrik şirketlerinin yöneticileri, bu talep artışının farkında ve birçok bu süreci yönetebileceklerine inanıyor. Lakin %43’ü, bunun sadece her şeyin yolunda gitmesi durumunda mümkün olacağını düşünüyor. Global çapta, elektrik şirketlerinin bu artan talebi karşılamak için başvuracağı üç temel tahlil; yenilenebilir güç yatırımları, mevcut varlıkların ömrünü uzatma ve doğal gaz yatırımları olacak. Nükleer güç ise bilhassa Kuzey Amerika’da kıymetli bir seçenek olarak görülüyor. Bu yatırımları finanse etmek için Kuzey Amerika’daki elektrik şirketleri, bilgi merkezi müşterilerinin elektrik fiyatlarının artırılması ve projelere ortak yatırım yapması istikametinde adımlar atmayı planlıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı