Uykusuzluğun temelindeki 5 faktör
Sürekli yorgun hissetmeye sebep olarak günlük aktiviteleri eziyete dönüştürebilen uykusuzluk, bilhassa çağdaş hayatın getirdiği sürat ve gerilim ile yaygınlaşan bir sorun. Kaliteli uykudan yoksun kalınan devirlerde, his durum bozukluklarının oluşma ihtimalinin artabileceğinden bahseden Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, “Uykusuzluğun birebir vakitte; felç üzere beyin damar hastalıkları, astım üzere teneffüs sistemi rahatsızlıkları, bağışıklık sisteminde bozulma, obezite, diyabet, yüksek tansiyon ve depresyon üzere sorunlara de yer hazırladığını söylemek mümkün” formunda konuştu.
Uykusuzluğun, çok bir uyarılma nedeniyle oluştuğuna inanıldığını lisana getiren Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, “Bu durumun bilinen yahut bilinmeyen birçok sebebi olabilir ve zihin-vücut ilişkisi, tıbbi geçmiş, çevresel faktörler ve dış tesirlerin karmaşık etkileşimi sonucunda daha şiddetli olarak seyredebilir. Hayat kalitesini epeyce etkileyen bu durumdan kurtulmak isteyen kişinin bir sıhhat merkezine başvurarak teşhis alması ve tabibi tarafından kimi vakit çeşitli hayat usulü değişikliklerinden oluşan kimi vakit ilaçlarla desteklenen tedavi planına uyması gerekir” dedi.
Elektronik eşyalar yatak odasının dışında bırakılmalı
Uyku kalitesinin, öncesinde ve sonrasında yapılan aktivitelerle alakalı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, “Her gün birebir saatlerde uyumak ve uyanmak, uykunun tertibe girmesini sağlar, tertip de kalitenin artmasına yardımcı olur. Ek olarak meditasyon üzere sakinleştirici aktiviteler de uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. Uykudan 2-3 saat öncesinde kafein, alkol ve besin alımını durdurmak uykunun kalitesini dayanaklar. Tüm bunların yanı sıra gün içinde antrenman yapmak da fizikî yorgunluk oluşturacağı için gece daha kolay dalmayı sağlayabilir. Derin bir uyku için yatak odasında hiçbir elektronik eşya bulundurmamak da sıklıkla önerilir” dedi.
Uyku günlüğü tanıya yardımcı olabilir
Uykusuzluğun kronik ve akut olarak ikiye ayrıldığını açıklayan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, “Kısa müddetli olan akut uykusuzluk, bir iki gece ya da bir iki hafta üzere bir vakit dilimini kapsar. Kronik uykusuzluk ise üç aydan uzun bir mühlet boyunca, haftanın en az üç gecesi uykuya dalamama yahut uykuyu sürdürememe haline denir. Kesin teşhis için şahıstan, uyku laboratuvarlarında yapılacak polisomnografi isimli test istenebilir. Bu testin yanı sıra uyku günlüğü de teşhis için kıymetli bir araçtır. Bu günlük; hastaların uykuya dalma ve uyku müddetleriyle, gün içinde yaşadıkları rahatsızlıkları gözler önüne sererek tanıyı kolaylaştırır” dedi.
Uyku ile bağlantılı hastalıkları sıralayan Kütükçü, “Uykunun kalitesi düştükçe; uykuya dalmada ya da sürdürmede zorluk ve yetersizlik manasına gelen insomnia, çok uykululuk hali hipersomni, horlama ya da uyku apnesi üzere teneffüs bozuklukları, huzursuz bacak sendromu üzere hareket bozuklukları, çoklukla gece vardiyası yahut jet lag üzere durumlarla alakalı olan ve bedenin biyolojik saatinin bozulması manasına gelen sirkadyen ritim uyku bozukluğu, parasomniler isimli uyku sırasında ortaya çıkan olağandışı davranışlar ve REM uykusu davranış bozukluğu üzere sıhhat sorunları baş gösterebilir” diye ekledi.
Uykusuzluğun tahlili terapi olabilir
Uykusuzluğa yönelik ilaç tedavisinin kesinlikle teşhis konduktan sonra doktor kontrolüyle yapılması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Kütükçü, “Yaşam stili değişikliklerinin kâfi olmadığı hadiselerde, doktor tarafından reçete edilen ilaçlara başvurulabilir. Lakin ilaçlar, kısa vadede tesirli sonuçlar sağlasalar da herkes için uygun bir tedavi metodu değildir zira bazılarında bağımlılığa yol açabilir. Bu ilaçlar uykusuzluğun altında yatan nedenleri tedavi etmeyeceği için bırakıldığında, sorun kaldığı yerden devam edebilir. Bu nedenle ilaçların doktor kontrolünde ve reçete edilen formda kullanılması çok değerli. Kimi durumlarda asıl gereksinimin terapi üzere ruhsal takviyeler olabileceği bilinmeli” dedi.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, uykusuzluğu tetikleyebilecek birtakım risk faktörlerini paylaştı.
Stres: Bedenin gerilime verdiği fizikî ve zihinsel reaksiyon, çok uyarılmaya yol açarak uykusuzluğu doğurabilir.
Uyku nizamı: Bedenin sirkadiyen ritmi olarak bilinen iç saati, gece ve gündüz ortasındaki günlük sistemini tabir eder. Bu ritim bozulduğunda bireyde uykusuzluk oluşabilir. Gece çalışıp gündüz uyumayı gerektiren vardiyalı işler, uyku tertibini bozarak sıhhat sıkıntılarını beraberinde getirebilir.
Ruh sıhhati: Anksiyete, depresyon ve bipolar bozukluk üzere ruh sıhhati sorunları sıklıkla önemli uyku problemlerine yol açar. Tam aykırısı halde, farklı nedenlerle oluşmuş uykusuzluk da ruh halini olumsuz etkileyerek korku bozukluklarını şiddetlendirebilir.
İlaç kullanımı: Uykusuzluk; tansiyon, anti-astım ve antidepresan üzere ilaçların ilaç yan tesiri olarak da karşımıza çıkabilir.
Yaş: İlerleyen yaş, sıhhat sıkıntılarını ve ilaç kullanımını artırdığı için uykusuzluğu güçlendirebilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı