Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında yer alan ve nörogelişimsel bir bozukluk olan Asperger Sendromu, bireyin toplumsal etkileşim, lisan kullanımı ve bağlantı hünerlerinde bariz tesirlere yol açıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin (DKT), Asperger Sendromlu bireylerin bağlantı maharetlerini geliştirme sürecinde kritik bir rol üstlendiğini söyledi.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, 18 Şubat Asperger Farkındalık Günü hasebiyle yaptığı açıklamada Asperger Sendromlu bireylerin lisan ve konuşma alanında yaşadığı meseleler ve bunların giderilmesine ait değerlendirmede bulundu.
DKT, irtibat marifetlerini geliştirmede değerli role sahip
Asperger Sendromunun Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında yer alan nörogelişimsel bir bozukluk olup, bireylerin toplumsal etkileşim, lisan kullanımı ve irtibat hünerlerinde bariz etkilenimlere yol açtığını kaydeden Savaş, “Dil ve konuşma terapistleri (DKT), Asperger Sendromlu bireylerin bağlantı maharetlerini geliştirme sürecinde kritik bir rol üstlenmektedir. Bu bağlamda, kıymetlendirme, tanılama, terapi süreçleri ve kişisel lisan gelişimi değerli çalışma alanları olarak öne çıkmaktadır” diye konuştu.
Sosyal lisan hünerlerinde farklılıklar var
Asperger Sendromlu bireylerin lisan gelişiminin, tipik gelişim gösteren akranlarına kıyasla farklılıklar gösterdiğini kaydeden Savaş, “Temel lisan maharetleri ekseriyetle korunmuş olmakla birlikte, pragmatik (sosyal) lisan hünerlerinde bariz farklılıklar mevcuttur. Bu bireyler, sözel olmayan irtibat ögelerini (jestler, mimikler, tonlama) yorumlamakta zahmet çekebilmekte ve karşılıklı konuşmalarda mevzu dışına çıkma, konuşmayı sürdürme ve uygun halde sonlandırma üzere maharetlerde eksiklikler gösterebilmektedir. Bu bağlamda, lisan ve konuşma terapistleri, Asperger Sendromlu bireylerin lisan hünerlerinin geliştirilmesine birincil dereceden kıymetli roller üstlenmektedir” diye konuştu.
İletişim maharetleri çeşitli usullerle değerlendiriliyor
Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin, Asperger Sendromlu bireylerin irtibat hünerlerini kıymetlendirmek hedefiyle çeşitli testler ve müşahede formüllerinden yararlandığnı söyledi. Savaş, “Standart lisan kıymetlendirme testleri, bireyin dilbilgisel, anlamsal ve fonolojik hünerlerini ölçerken, pragmatik lisan kıymetlendirme ölçekleri toplumsal bağlantı marifetlerini tahlil etmeye yöneliktir. Kıymetlendirme sürecinde, bireyin ailesi, öğretmenleri ve bireyin kendisiyle gerçekleştirilen görüşmeler kıymetli bir yer tutmaktadır. Bu süreç, bireyin irtibat becerilerindeki güçlü ve zayıf istikametlerin belirlenmesine ve buna uygun bir terapi planı oluşturulmasına imkan sağlamaktadır” dedi.
Dil ve konuşma terapisi, ferdî gereksinimlere nazaran şekillendiriliyor
Asperger Sendromlu bireyler için uygulanan lisan ve konuşma terapisinin, ferdi muhtaçlıklar doğrultusunda şekillendirildiğini kaydeden Savaş, “Pragmatik lisan marifetlerinin geliştirilmesi emeliyle uygulamalı toplumsal marifet eğitimleri, küme terapileri ve rol oynama teknikleri kullanılmaktadır. Ayrıyeten, bireyin sözel olmayan ipuçlarını anlamasını desteklemek hedefiyle görsel dayanaklar, hikâyeleştirme prosedürleri ve teknoloji tabanlı uygulamalar (örneğin, interaktif kıssalar ve görüntü modelleme) terapinin değerli bileşenleri ortasında yer almaktadır” dedi.
Terapide marifetler kazandırılması hedefleniyor
Terapi sürecinde birtakım marifetlerin kazandırılmasının da hedeflendiğini söyleyen Savaş, “Terapi sürecinde, bireyin konuşma esnasında diğerlerinin hislerini anlaması, göz teması kurması, konuşmayı uygun biçimde başlatması ve sürdürebilmesi üzere maharetleri kazanması hedeflenmektedir. Bunun yanı sıra Asperger Sendromlu bireylerde sıklıkla gözlemlenen katı niyet kalıplarını esnetmeye yönelik müdahaleler de terapi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır” biçiminde konuştu.
Yaşam kalitesini yükseltmede tesirli oluyor
Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin Asperger Sendromlu bireylerin lisan ve irtibat hünerlerini geliştirmede kritik bir fonksiyon üstlendiğini belirterek kelamlarını şöyle tamamladı: “Erken tanılama ve uygun terapi yaklaşımlarının benimsenmesi, bireylerin toplumsal etkileşim marifetlerinin artırılmasını ve günlük hayatta daha bağımsız bir halde işlev göstermelerini mümkün kılmaktadır. Terapiler Asperger Sendromlu bireylerin ve bireylerin ebeveynlerinin ömür kalitesini artırmak açısından kritik rol oynamaktadır. Bu nedenle, multidisipliner bir yaklaşım çerçevesinde DKT’lerin katkıları büyük ehemmiyet taşımaktadır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı